استان آذربایجان غربی
استان آذربایجان غربی یکی از 31 استان ایران است. این کشور در شمال غربی کشور، با ترکیه (استان‌های آغری، حکاری، ایغدیر و وان)، عراق (استان‌های اربیل و سلیمانیه) و جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان و همچنین استان‌های آذربایجان شرقی، زنجان و کردستان همسایه است. این استان بخشی از منطقه 3 است. مرز کوتاه ترکیه با جمهوری آذربایجان از ارمنستان جدا شده است. مساحت استان آذربایجان غربی با احتساب دریاچه ارومیه 39487 کیلومتر مربع یا 43660 کیلومتر مربع است. بر اساس سرشماری سال 1395، این استان دارای 3265219 نفر جمعیت در 935956 خانوار بوده است.مرکز و بزرگترین شهر استان ارومیه است.
ارومیه/شهر آب
اُرومیّه یکی از کلان‌شهرهای ایران، مرکز استان آذربایجان غربی و شهرستان ارومیه در شمال غربی ایران که در منطقه آذربایجان واقع شده‌است. این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ با ۷۳۶٬۲۲۴ نفر جمعیت، دهمین شهر پرجمعیت ایران و دومین شهر پرجمعیت منطقهٔ شمال‌غرب ایران به‌شمار می‌آید. ارومیه با ۱۳۳۲ متر ارتفاع در غرب دریاچه ارومیه، در دامنه کوه سیر و در میان دشت ارومیه قرار گرفته‌است. هوای ارومیه در تابستان نسبتاً گرم و در زمستان سرد است.
در سده‌های گذشته رخدادها و حوادث متعددی از قبیل اشغال توسط عثمانی‌ها و روس‌ها را تجربه کرده‌است. این شهر به سبب موقعیت مناسب که در میان شاه‌راه ارتباطی قفقاز، میان‌رودان و آسیای صغیر داشته در گذشته از مراکز تجاری منطقه به‌شمار می‌رفته‌است. نقل مهم‌ترین سوغات ارومیه است.
ارومیه به عنوان شهر دارای اولین بیمارستان به شیوه نوین، نخستین مرکز آموزش پزشکی، اولین مدرسه به شیوه نوین، اولین شبکه تلویزیون محلی، اولین نشریه محلی در ایران، بوده‌است. ارومیه مدتی در دوره پهلوی به رضائیه تغییر نام داد.
ارومیه، تکاب و پیرانشهر به ترتیب بیشترین تعداد آثار ثبت شده استانی را در فهرست آثار ملی به خود اختصاص داده است.
جاذبه های بسیار زیبای ارومیه
ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی است و در گذشته با نام «رضائیه» شناخته می‌شد. از القاب این شهر می‌توان به پاریس ایران، شهر آب، دارالنشاط و شهر ادیان، مذاهب و اقوام اشاره کرد. اگر در تابستان به این شهر بروید، درختان میوه‌ی پربار آن را می‌بینید که بسیار خوش‌طعم و طبیعی و اکثرا بدون استفاده از کودهای شیمیایی هستند. مردمان خون‌گرم این شهر نیز باعث می‌شوند سفری با خاطرات به یاد ماندنی تجربه کنید.
1.دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه از جاهای طبیعی ایران است که عنوان ششمین دریاچه آب شور جهان، بزرگترین دریاچه آب شور خاورمیانه و بزرگترین دریاچه ایران را با خود یدک می‌کشید. علاوه بر این، دریاچه ارومیه محل زندگی بسیاری از حیوانات مهاجر و بومی از جمله فلامینگو، پلیکان، حواصیل و اردک بود و سالانه صدها گردشگر را به خود جلب می‌کرد که ضمن تماشای این دریاچه زیبا به‌دنبال استفاده از خواص درمانی لجن و آب دریاچه آن بودند.
وجود سواحل زیبای ماسه‌ای، صخره‌ای و لجنی در دور دریاچه، حدود ۱۰۲ جزیره منحصربه‌فرد، انواع گوناگون پرندگان و پستانداران و… بخشی از جاذبه‌های اکوتوریستی این پارک ملی هستند که گوشه‌ای از عظمت خالق را پیش روی گردشگران قرار می‌دهند. با این همه، چند سالی می‌شود که دریاچه ارومیه با خشکسالی، استفاده افراطی از منابع آب آبریز دریاچه، عوامل انسانی و غیره دست‌وپنجه نرم می‌کند. خوشبختانه، اقدام‌های اتخاذشده برای احیای دریاچه تاثیرگذار بوده و این دریاچه تا حدودی وضعیت بهتری پیدا کرده است. برای اینکه از دریاچه ارومیه و وضعیت کنونی آن بیشتر بدانید، ادامه این مقاله را از دست ندهید.
دریاچه ارومیه در شمال غرب ایران، زمانی بزرگترین دریاچه‌ی آب‌شور دنیا و دومین دریاچه، بعد از «دریای مرده» در خاورمیانه بود. اندازه این دریاچه به ۱۴۰ کیلومتر از شمال تا جنوب و ۸۵ کیلومتر از شرق تا غرب می‌رسد که مجموعا شامل وسعتی بیش از ۵۲۰۰ کیلومتر مربع می‌شود. در گذشته لنج سواری در این دریاچه زیبا یکی از اصلی‌ترین تفریحات مردم آذربایجان بود و جمعه‌ها صف طویلی را می‌دیدید که منتظر سوار شدن بر لنج بودند.
متاسفانه در چند سال گذشته دچار خشکی شده و وسعت و شکوه سابق را ندارد. اصلی‌ترین دلیل خشک شدن دریاچه ارومیه، تغییر و انحراف مسیر آب رودخانه‌هایش است. دلایل دیگری هم مانند کاهش بارش باران، گرمای آب‌وهوا و استفاده از آب‌های زیرزمینی در مکان‌های دیگر موجب این کم‌آبی شده‌اند.
2.کلیسای ننه مریم
کلیسای ننه مریم (نام‌های دیگر این کلیسا حضرت مریم، مارت مریم و شرق آشور است) یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای ایران و جهان است که طبق برخی روایات، دومین کلیسای بزرگ جهان، بعد از کلیسای بیت لحم فلسطین است. این کلیسا در سال ۳۲ میلادی ساخته شده و در قرون گذشته، محل دفن اموات بوده است. گفته می‌شود این بنا قبلا آتشکده و یکی از معابد مشهور زرتشتیان بود؛ هنگام تولد حضرت مسیح، موبدان زرتشتی ساکن این معبد، ستاره‌ی درخشان در حال حرکتی را می‌بینند که به سوی شرق می‌رود و آن را نشانه‌ای از تولد منجی می‌دانند و به سمت اورشلیم می‌روند. آن‌ها پس از بازگشت به ارومیه، این آتشکده را به کلیسا تبدیل می‌کند و به تبلیغ آیین مسیح می‌پردازند. نمای فعلی این کلیسا، به دوره ساسانی بازمی‌گردد.
اگر از کلیسای ننه مریم دیدن کنید، خواهید دید نمای داخلی کلیسا شبیه آنچه که در ذهن خود مجسم می‌کنید، مانند کلیساهای دیگر نیست؛ کلیسای ننه‌مریم با قالی‌های دست‌بافت مفروش شده، سقف آن کوتاه است و دالان‌های تو در تو و محرابی در گوشه‌ای از آن قرار دارد، همراه با عکس عیسی مسیح که کشیش هنگام اجرای مراسمات در جلوی آن می‌ایستد.
کلیسای ننه‌مریم که با نام کلیسای حضرت مریم، سنت ماری و شرق آشور نیز شناخته می‌شود، یکی از جاهای دیدنی ارومیه است. این کلیسا پس از کلیسای بیت لحم در فلسطین، دومین کلیسای قدیمی جهان به حساب می‌آید. ساختمان کلیسا هیچ‌گونه شباهتی به سایر کلیساها ندارد و بسیار ساده است و شاید همین سادگی باعث می‌شود تا معنویت در این کلیسا بیشتر حس شود. ضمن اینکه به‌جز چند تابلوی نقاشی و کوبلن‌دوزی از حضرت عیسی (ع)، حضرت مریم (ع) و حواریون، تزیینات دیگری در کلیسا وجود ندارد. کلیسای ننه مریم یکی از آثار تاریخی آشوریان ارومیه است که در ۲۲ آبان ۱۳۹۲ هجری شمسی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
3.دریاچه مارمیشو
دریاچه مارمیشو یکی از زیباترین جاهای دیدنی ارومیه برای گذراندن آخر هفته‌ای عالی و تفریح در کنار دوستان و خانواده است. این دریاچه در منطقه کوهستانی قرار دارد و به همین دلیل، بهار و تابستان بهترین زمان بازدید از آن محسوب می‌شود.
دریاچه مارمیشو در ۴۵ کیلومتری غرب شهر ارومیه در استان آذربایجان غربی در دره‌ای نزدیک مرز ایران و ترکیه قرار دارد. دریاچه از جنوب به قلل سی‌تاو، قایدوک و چال، از شمال به کوه بایدوست، از غرب به روستای مخروبه دری و از شرق به روستاهای بانی و پسان منتهی می‌شود.
برای دسترسی به دریاچه باید از میدان مدرس شهر ارومیه حرکت کنید و با طی حدود ۴۵ کیلومتر به‌سمت غرب و با عبور از روستاهای زیبای پسان، بانی و هلانی به روستای زیبای مارمیشو برسید. مسیر جاده در دره زیبایی قرار گرفته که از منظره کوهستانی خاصی برخوردار است. در روستای مارمیشو با پیداکردن زیارتگاه پیر خراسانی و ادامه مسیری سنگلاخی و زیبا، به دریاچه مارمیشو خواهید رسید.
4.دریاچه دالامپر
دریاچه دالامپر یکی از جاهای دیدنی ارومیه است که افراد زیادی را در روزهای گرم تابستان به این منطقه خوش آب‌وهوا می‌کشاند. آب و هوای خنک و بی‌نظیر در تابستان، قرارگیری دریاچه در بالای کوه، وجود جاذبه‌های متنوع در اطراف دریاچه دالامپر، موقعیت مناسب جهت کوهنوردی و… دست‌به‌دست هم داده‌اند تا بازدید از دریاچه جذاب و فراموش‌نشدنی شود.
5.روستای بند (گردشگاه بند)
روستای بند که با نام گردشگاه بند نیز شناخته می‌شود، در کیلومتر پنج ارومیه واقع شده است و با برخورداری از طبیعتی چشم‌نواز، یکی از گردشگاه‌ها و مکان های دیدنی ارومیه به شمار می‌رود. این روستا در کنار رودخانه شهرچای به‌صورت خطی استقرار و امتداد یافته است و قدمت آن به بیش از سه قرن پیش بازمی‌گردد. خانه‌های روستا در بافت قدیم ساختاری سنتی دارند و در ساخت آن‌ها از مصالحی مانند سنگ، چوب، خشت، گل و انواع آجر استفاده کرده‌اند. تفرجگاه‌های حاشیه رودخانه شهرچای، باغات پیرامون روستا، چشم‌انداز کوهستان و تفرجگاه زمستانی بند، دریاچه پشت سد شهرچای با قابلیت ورزش‌های آبی، تفرجگاه پیرامونی سد شهرچای و مسجد روستای بند از جمله جاذبه‌های دیدنی روستای بند هستند.
6.برج سه گنبد
برج سه گنبد در جنوب شرقی ارومیه، خیابان استاد برزگر قرار دارد که در سال ۵۸۰ هجری قمری، در دوره سلجوقیان ساخته شده است. اما برخی نیز ادعا می‌کنند این بنا در دوره ساسانس، به عنوان آتشکده ساخته شده، اما هیچ سند معتبری برای اثبات آن وجود ندارد. در داخل این بنا سه کتیبه به خط کوفی وجود دارد که از سنگ تراشیده‌اند و در پایان کتیبه، تاریخ محرم ۵۸۰ هجری ثبت شده است. طبق این کتیبه، این بنا به دستور یکی از حاکمان سلجوقی به نام «شیث قاطه المظفری» ساخته شده و از نظر معماری، شبیه مقابر مراغه و سایر مقبره‌هایی است که در قرن ششم هجری در دوره سلجوقی ساخته شده‌اند.
برج سه گنبد به شکل استوانه‌ای ساخته شده که قطر آن پنج متر و ارتفاعش نیز ۱۳ متر است. این بنا دو طبقه است و در هر سوی آن دریچه وجود دارد. طبقه اول را سردابه می‌نامند که پوششی قوس‌دار دارد و توسط آن از طبقه دوم جدا می‌شود. این بنا در ۱۵ آذر ۱۳۱۴، با شماره ۲۴۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
7.بازار دوشابچی خانا
بازار دوشابچی خانا یا بازار شیره‌فروشان ارومیه در میدان ولایت این شهر قرار دارد. قدمت این بازار به دوره صفویه می‌رسد و حدود ۷۰ مغازه در دو طرف آن صف بسته‌اند. دوشابچی خانا یکی از محله‌های قدیمی مشهور ارومیه است که از گذشته محل تهیه، فرآوری و فروش لوازم مربوط به دوشاب در این شهر است. در این محله و بازار، دوشاب یا همان شیره انگور تهیه و تولید می‌شود. این بازار با شماره ۳۱۳۶۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
8.آبشار شملکان
آبشار شملکان یکی از زیباترین آبشارهایی است که در روستایی به همین نام، در نزدیکی ارومیه قرار دارد. برای رفتن به روستای شملکان، از جاده‌بند و تفرجگاه بند باید عبور کرد. این آبشار طبیعت بسیار زیبایی در این روستا ایجاد کرده که ارزش دیدن دارد.
9.مسجد جامع ارومیه
مسجد جامع یکی از آثار تاریخی ارومیه است که در خیابان اقبال قرار دارد. این مسجد در میان بازار قدیمی شهر واقع شده و یکی از ارکان اصلی بافت قدیمی شهر است. برخی معتقد هستند این بنا ابتدا آتشکده بود و بعد از تسلط مسلمانان ویران و سپس در قرن هفتم هجری قمری بر روی آن مسجدی ساخته شده که سبک تزیینات، گچبری‌‌ها، ستون‌بندی‌‌ها و طاق‌‌های مسجد شبیه سبک معماری سلجوقیان است.
تاریخ تجدید بنای این مسجد معلوم نیست، اما محراب آن در تاریخ ۶۷۶ هجری قمری ساخته شده است. این مسجد به همراه سایر اجزای بافت قدیمی شهر به ویژه بازار و راستههای آن بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. این مسجد در ۱۵ آذر سال ۱۳۱۴ با شماره‌ی ۲۴۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
10بازار قدیمی ارومیه
بازار قدیمی ارومیه در بافت تاریخی و قدیمی شهر، در جنوب شرقی ارومیه قرار دارد که در دوره حکومت صفویان ساخته شده و تا به امروز خون در رگ‌های آن جاری بوده و داد و ستد و تجارت ادامه دارد. این بازار با معماری ساده، طاق‌ها، چشمه‌ها و گنبدهای مختلفی دارد و دارای تیمچه‌ها، حمام‌ها، سراها و مساجد زیادی است که در دوره زندیان و قاجار در این بازار ساخته شده است.
در این بازار کنیسه‌‌ای هم برای یهودیان این منطقه وجود دارد. این بازار درها و دروازه‌های متعددی دارد که رفت و آمد را برای مردم آسان‌تر کرده است. راستههای مسگران، چاقوسازان، زرگران، فرش‌فروشان، بذر فروشان، بلور فروشان، کفاشان و عطاران از پررونق‌ترین راستههای بازار ارومیه هستند. بازار قدیمی ارومیه در سال ۱۳۶۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
11.قلعه هولاکوخان
قلعه هولاکوخان یکی از قلعه‌های تاریخی منطقه‌ی آذربایجان است که در شرق دریاچه ارومیه، در جزیره اسلامی قرار دارد. این قلعه در بلندی‌های روستای آق گنبد، در اسکله منتهی بین ارومیه و تبریز قرار دارد. در مسیر آن نیز آب‌انبارهای زیادی وجود دارد که در دل کوه، به شکل عجیبی ساخته شده است؛ در کنار این آب‌انبارها جوی‌های آبی وجود دارد که هنگام بارندگی، آب را به سمت آب‌انبارها هدایت کرده و آب مورد نیاز را در تمامی فصول سال تامین می‌کند.
دیواره‌های قلعه هولاکوخان به طور کلی از سنگ ساخته شده است. این قلعه از نظر استحکامات، موقعیت و استقرار، شبیه قلعه‌های بابک، قهقهه و جوشون است. دسترسی به این قلعه آسان نیست و در سه طرف آن را پرتگاه‌های خطرناک احاطه کرده است که این موقعیت، دفاع از قلعه را برای قلعه‌بانان آسان می‌ساخت.
12.کلیسای پطروس پولیس
کلیسای پطروس پولیس از بناهای تاریخی و مکان های دیدنی ارومیه در فاصله هشت كیلومتری شرق شهر است و در روستای كوچكی به نام كلیسا كندی قرار دارد. طبق اسناد، این كلیسا در قرن هشتم میلادی، زمان بختیشوع حكیم ساخته شده است و یكی از قدیمی‌ترین كلیساهای آشوری به شمار می‌رود. در اطراف كلیسای مذكور، بیمارستان و كتابخانه‌ای وجود داشت كه تحت نظارت بختیشوع حكیم اداره می‌شد. کلیسای پطروس پولیس دارای سالنی مستطیل‌شكل، تعدادی اطاق و سردر ورودی با طاق‌نمای نسبتا كشیده است و مصالح به‌كار رفته در بنا شامل سنگ قلوه و لاشه می‌شود. جبهه داخلی اندود گچ دارد و با رنگ آبی آسمانی تزیین شده است. سردر ورودی كلیسا دارای رسمی‌بندی درشت گچی است و اتاق محراب نیز با چهار گوشواره جانبی تزیین شده است. با قدمتی که به دوران‌های تاریخی پس از اسلام بازمی‌گردد، این اثر در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۳۸۰، با شماره ثبت ۴۷۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
13.گوی تپه
گوی تپه که با نام گوگ تپه نیز شناخته می‌شود، در ۶ کیلومتری جنوب شرقی شهر ارومیه، در روستای گوی تپه قرار دارد و معرف فرهنگ عصر مفرغ در فلات ایران است. این تپه باستانی شامل هفت طبقه می‌شود که از طبقه اول ظروف سفالی صیقلی قرمز با دسته‌هایی به شکل حیوانات به دست آمده، طبقه دوم مربوط به سال‌های ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ قبل از میلاد است و در طبقه سوم قبور انسان‌های اولیه و جمجمه اجداد مردم آذربایجان غربی جای گرفته‌اند. در طبقات چهارم و پنجم سفال‌های سیاه صیقلی بدون نقش یافت شده و طبقه ششم مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد است. قدمت طبقه هفتم نیز به هزاره چهارم پیش از میلاد، یعنی ۶۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. با توجه به ارزش تاریخی، گوی تپه از دیدنی های ارومیه است که در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۴۷، با شماره ثبت ۴۲۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
14.مسجد سردار
مسجد سردار در خیابان امام شهرستان ارومیه و در امتداد بافت قدیمی شهر قرار دارد و از آثار به‌جای مانده از دوره قاجار است. این مسجد که جزو جاهای دیدنی ارومیه محسوب می‌شود، توسط عبدالصمد خان احداث و سال‌ها بعد روی آن ساعتی نصب شد که به همین دلیل محلی‌ها آن را به نام مسجد ساعتلو یا مسجد ساعت نیز می‌شناسند.
مسجد سردار توسط عبدالصمد خان، جد اعظم عظیم السلطنه سردار در دوره قاجار ساخته شده است. سردار در سال ۱۳۳۰ هجری قمری آن را مرمت و در سال ۱۳۳۱ هجری قمری نیز ساعت بزرگی بالای سردر آن نصب کرد. به همین خاطر این بنا به مسجد ساعت یا ساعتلو نیز معروف است.
15.یخچال دوقوز پله (خانه آبگینه ارومیه)
یخچال دوقوز پله که با نام‌های یخچال نه پله، یخچال دوغوز پله و یخچال دوققوز پله نیز شناخته می‌شود، در خیابان عسگرخان ارومیه و در محله‌ای با همین نام قرار دارد. با قدمتی که به دوران قاجار بازمی‌گردد، از این یخچال برای نگهداری و تامین یخ مورد نیاز شهر در تابستان استفاده می‌شد. همچنین مردم برای انجام بعضی از مراسم‌ها مانند چهارشنبه سوری به دور حوضچه‌ای که در نزدیکی یخچال است، جمع می‌شدند. این بنا که بعد از پیشرفت شهر ارومیه و صنعتی شدن آن، بلااستفاده ماند، در تاریخ ۲۳ بهمن ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۷۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه از جمله مکان های دیدنی ارومیه است. از این یخچال به‌عنوان نمایشگاه، با نام خانه آبگینه استفاده می‌شود که در آن می‌توان با روش‌های شیشه‌گری به حرارت مستقیم، نقاشی روی شیشه، معرق شیشه و سفال‌گری آشنا شد. این بنا را می‌توان یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری آذربایجان غربی و ارومیه نامید. دوقوز کلمه‌ای ترکی و به معنی عدد نه است و به همین خاطر در برخی موارد آن را یخچال نه پله نیز می‌خوانند.
برای سفر به این شهر جذاب و دیدنی با سفیران دائم در ارتباط باشید
شماره تماس جهت هماهنگی: 07132315864/ 09044115320