استان خراسان رضوی
استان خراسان رضوی (به فارسی: Ostân-e Xorâsân-e Razavi) استانی است که در شمال شرقی ایران واقع شده است. مشهد مرکز و مرکز استان است. شهرهای دیگر عبارتند از بردسکن، بینالود، چناران، درگز، فریمان، گناباد، کلات، کاشمر، خواف، نیشاپور، قوچان، ریوش، رشتخوار، سبزوار، صالح آباد، سرخس، شهر جدید گلبهار، تایباد، تربت حیدریه و تربت. -ای جام. خراسان رضوی یکی از سه استانی است که پس از تقسیم استان خراسان در سال 1383 ایجاد شد و در سال 1393 در منطقه با مشهد به عنوان محل دبیرخانه منطقه قرار گرفت.
مشهد
مشهد در حوضه آبریز رودخانه کشفرود و در انتهای دشت رسوبی مشهد، بین رشته کوه های هزار مسجد و بینالود، در ارتفاع 1050 متری از سطح دریا با منطقه ای کوهستانی و نیمه کوهستانی قرار دارد که دارای آب و هوای معتدل و متغیر است. . این شهرستان از سه بخش «مرکزی»، «احمد آباد» و «رضوی»، سه شهرستان و 11 دهستان تشکیل شده است. مشهد به دلیل شرایط مذهبی، صنعتی و اقتصادی، دومین شهر بزرگ و پرجمعیت ایران پس از تهران محسوب می شود. مشهد به عنوان مهمترین جاذبه برای مسافرانی که مایل به زیارت حرم مطهر امام رضا (امام هشتم شیعیان) بزرگترین حرم مطهر ایران هستند، شناخته می شود. آستان قدس رضوی به عنوان یکی از باشکوه ترین اماکن مذهبی ایران، نماد مشهد است که هنر و دین اسلامی با یکدیگر پیوند خورده است. این شهر که در امتداد جاده ابریشم قرار دارد، پایتخت اقتصادی و مرکز تجاری بین قاره‌ای در آسیای مرکزی است. فعالیت های اقتصادی مشهد وابسته به خدمات، صنعت و کشاورزی است. با این حال، به دلیل حضور مسافران و زائرانی که به آنجا سفر می کنند، بر اقتصاد مبتنی بر خدمات متمرکز شده است. حدود 40 درصد صنعت مشهد مبتنی بر صنایع غذایی، فلزی و صنایع دستی است. اکثر مردم مشهد از نژاد ایرانی-آریایی هستند، هرچند کُرد، ترک و عرب زیادی در آن زندگی می کنند. مشهدی ها به زبان فارسی و لهجه مشهدی صحبت می کنند و از پیروان شیعه جعفری هستند.
مَشهَد کلان‌شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر در زمان افشاریان، پایتخت ایران بود. مشهد با ۳۵۱ کیلومتر مربع مساحت، دومین شهر پهناور ایران پس از تهران است. براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ مشهد با ۳٬۰۰۱٬۱۸۴ تن جمعیت، دومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران و نود و پنجمین شهر پر جمعیت دنیا به‌شمار می‌رود. این شهر به واسطهٔ وجود حرم علی ابن موسی الرضا، هشتمین امام مذهب شیعه ، سالانه پذیرای بیش از ۲۷ میلیون زائر از داخل و دو میلیون زائر از خارج از کشور است.
شهر مشهد در حوزهٔ رودخانهٔ کشف رود و در دشت مشهد بین کوه‌های هزار مسجد و بینالود گسترده شده‌است. بیشینهٔ ارتفاع شهر مشهد ۱۱۵۰ متر و کمینهٔ آن ۹۵۰ متر است. شهر مشهد دارای آب و هوای متغیر، اما معتدل و متمایل به سرد و خشک است و از تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد و مرطوب برخوردار است. بیشینهٔ درجه حرارت در تابستان‌ها ۴۳ درجه بالای صفر و کمینهٔ آن در زمستان‌ها ۲۲ درجه زیر صفر است.
مشهد دارای ۱۳ منطقهٔ شهرداری است و شهردار آن، توسط شورای شهر ۱۵ نفره انتخاب می‌شود. این شهر دارای یک فرودگاه بین المللی، یک ایستگاه راه آهن و سه پایانه است که ارتباط آن با شهرهای دیگر را ممکن می‌سازد. حمل و نقل داخلی مشهد، توسط سامانهٔ تاکسی‌رانی و اتوبوس‌رانی و قطار شهری انجام می‌شود. اقتصاد مشهد متکی به گردشگری مذهبی با تمرکز بر حرم امام رضا است. در کنار آن، وجود مراکز تجاری بزرگ و امکانات پزشکی قابل توجه، موجب رونق گردشگری تفریحی و گردشگری سلامت در این شهر نیز شده‌است.
بیش از ۹۳٪ مردم مشهد فارسی زبانان هستند. تراکم جمعیت در مشهد بیش از ۹ هزار تن در هر کیلومتر مربع است. این شهر در سال ۱۳۸۸ رسماً به عنوان «پایتخت معنوی ایران» انتخاب شد.
دیدنی های مشهد
حرم امام رضا (ع)
حرم امام رضا (ع) یکی از مشهورترین جاذبه های گردشگری مشهد و ایران است. سالانه میلیون‌ها نفر زائر از ایران و جهان برای زیارت شاه خراسان روانه مشهد می‌شوند. حرم علی ابن موسی الرضا (ع) در طول تاریخ بارها و بارها دچار تغییر و توسعه قرار گرفته است. نکته قابل‌توجه اینکه طبق روایت‌‌های تاریخی ایشان شخصا در سفر به مرو، محل حرم رضوی را مشخص کرده‌اند.
نام های حرم امام رضا (ع)
حرم مقدس امام رضا (ع) از مهمترین جاهای دیدنی خراسان رضوی به شمار می‌آید و در میان دوستداران و زائران آن حضرت به نام‌ها و القاب مختلفی معروف است: حرم رضوی، حرم مطهر، ارض اقدس، مرقد منور / ملکوتی / مطهر، قلب عالم، بارگاه ملکوتی، قبله‌ی آمال، آستان ملائک پاسبان رضوی، مرقد شریف و بارگاه منور رضوی فقط چند نمونه از این نام‌ها هستند.
گفتنی است به کل مجموعه‌ای که حرم مطهر رضوی و متعلقات آن مانند کتابخانه‌ها و موزه‌ها را در بر می‌گیرد، آستان قدس رضوی گفته می‌شود و استفاده از نام‌هایی چون روضه‌ی رضویه / مقدسه / منوره نیز در رسانه‌ها رواج دارد. روضه در اصل به معنی باغ و بوستان است و محل دفن پیکر پاک آقا علی ابن موسی الرضا (ع) در حرم مطهر را به این نام می‌خوانند. مضجع شریف نیز نامی است که به مرقد مطهر ایشان اطلاق می‌شود.
گنبد طلا و گلدسته های حرم امام رضا (ع)
به باور برخی، گنبد نماد سر انسان و گلدسته‌ها نماد دستانی هستند که به نشانه‌ی تمنا و خواهش رو به عرش بلند شده‌اند. برخی نیز آن‌ها را شاخصی برای قبله‌یابی می‌دانند. ورای مفاهیم معنوی این المان‌های جدایی‌ناپذیر از معماری اسلامی و صرف‌نظر از اهمیت ساختاری آن‌ها، گنبد و گلدسته های حرم مطهر رضوی به‌لحاظ تاریخی نیز حائز اهمیت است.
گنبد طلای حرم امام رضا (ع)
گنبد طلای بارگاه منور رضوی، جلوه‌ای زیبا از هنر آمیخته با مذهب است که دیدگان بی‌قرار بسیاری واله و شیدای آن شده‌اند. این گنبد از دو ساختار داخلی و خارجی تشکیل شده که گنبد داخلی را «خود» و گنبد خارجی را «آهیانه» می‌نامند. گنبد داخلی همان سقف روضه منوره است که «قبه» نامیده می‌شود و اکنون، ساختاری طلایی روی آن نصب شده است. این گنبد از داخل روضه قابل‌مشاهده است.
اولین قبه‌ای که بر فراز مرقد امام رضا (ع) وجود داشت همان قبه‌ای است که مامون برای پدرش در بقعه‌ی هارونی ساخت. روایت دیگری نیز ساخت این بقعه و قبه‌ی آن را منسوب به مامون نمی‌داند و آن را بنایی معرفی می‌کند که از گذشته در باغ حمید بن قحطبه وجود داشت که مامون آن را برای دفن پدرش در نظر گرفت و ۱۰ سال بعد، دستور داد آقا علی ابن موسی‌الرضا (ع) را نیز در آن به خاک بسپارند. قبه در حوادثی که در قرن چهارم بر خراسان گذشت، تخریب شد و سلطان محمود غزنوی اقدام به بازسازی آرامگاه و ساختن قبه‌ای جدید برای آن کرد.
بقعه مبارک یک بار دیگر در اوایل قرن ششم هم‌زمان با عصر سلجوقیان نیازمند تعمیر شد و در آن زمان بود که گنبدی برای حرم شریف امام هشتم (ع) نصب شد که هنوز هم به‌عنوان سقف روضه منوره استفاده می‌شود. هزار سال از عمر گنبد حرم امام رضا (ع) که توسط وزیر سلطان سنجر سلجوقی ساخته شد، می‌گذرد. این گنبد که هنوز هم پا بر جا است در زمان شاه طهماسب صفوی طلاکاری شد و پس از تاراج شدن توسط ازبک‌ها، شاه عباس اقدام به مرمت آن با خشت‌های طلا کرد که شرح آن روی کتیبه‌ی دور گنبد نوشته شده است.
۷۰ سال پس از آن، زلزله‌ای شهر در سال ۱۰۸۴ هجری قمری مشهد را لرزاند و به گنبد آسیب جدی رساند؛ طوری که شاه سلیمان صفوی اقدام به طلاکاری مجدد گنبد کرد. گنبد حرم امام رضا (ع) یک بار دیگر در سال ۱۲۹۱ شمسی مورد مرمت قرار گرفت. این بار زلزله‌ی روس‌ها گنبد طلا و مسجد گوهرشاد را با هم لرزاند و دولت پهلوی دست به کار تعمیر گنبد شد. خشت‌های مورد استفاده در گنبد در اثر گذشت زمان از بین رفتند و سال ۱۳۵۸، مسئولان آستان قدس رضوی آن‌ها را با ورقه‌های مسی با روکش طلا جایگزین کرد. این ورقه‌های مسی چهار برابر ضخیم‌تر از خشت‌های گلی قدیمی و در نتیجه، مستحکم‌تر از آن‌ها هستند و برای نصب آن‌ها روی گنبد، از روش الکترولیک شد.
گلدسته های حرم امام رضا (ع)
گلدسته یا به عبارتی مناره یکی از عناصر جدایی‌ناپذیر از معماری اسلامی است. روی هم رفته ۱۲ مناره در مجموعه‌ی حرم مطهر رضوی وجود دارد که از آن میان، دو مناره با ارتفاع ۴۱ متر متعلق به مسجد گوهرشاد، دو مناره طلاکاری شده با ارتفاع ۴۰٫۵ متر در صحن انقلاب اسلامی، ۲ مناره با ارتفاع ۳۵ متر و مزین به کاشی و روکش طلا در صحن جمهوری اسلامی، ۴ مناره با ارتفاع ۵۷ متر در اضلاع شرقی و غربی صحن جامع رضوی و ۲ مناره با ارتفاع ۷۰ متر در ضلع قبله‌ی صحن جامع هستند.
از میان تمامی گلدسته های حرم امام رضا (ع) دو گلدسته اهمیتی بیشتر از سایرین دارند: مناره های صحن انقلاب که شرح ساخت آن‌ها کمی بالاتر آمد. هر دو مناره طلاکاری شده‌اند و محیط خارجی آن‌ها ۱۳ متر است. مناره نزدیک گنبد قدیمی‌ترین مناره و مناره های واقع در ضلع قبله صحن جامع رضوی بلندترین مناره های حرم امام رضا (ع) هستند. مناره‌ی دوم در صحن انقلاب فاصله‌ی زیادی با گنبد دارد، اما معمار آن در زمان نادرشاه آن را طوری طراحی کرد و ساخت که مسافرانی که از سمت خیابان امام رضا به حرم وارد می‌شوند، تصور می‌کنند گنبد درست در وسط این دو گلدسته قرار دارد. این مسئله در غالب عکس‌هایی که از گنبد و گلدسته های حرم امام رضا (ع) منتشر می‌شود، قابل رویت است.
خانه توکلی مشهد
شهر مشهد مقدس، از جمله شهرهای زیارتی برتر ایران است. در مشهد، مکان‌ها و خانه‌های تاریخی متعددی وجود دارند. بخش قابل‌توجهی از این بناهای تاریخی که از جاهای دیدنی مشهد محسوب می‌شوند، در محدوده حرم قرار دارند؛ با این حال، در سال‌های اخیر، این بافت قدیمی به‌شدت تخریب شده است.
دلیل اصلی آن نیز ساخت‌وساز برج‌ها و ساختمان‌های جدید در این منطقه به شمار می‌رود؛ مطمئنا این کار، بخشی از هویت تاریخی شهر مشهد را از بین برده است؛ هر چند، برخی از خانه‌های تاریخی از این تخریب‌ها در امان مانده‌اند. از جمله این خانه‌ها می‌توان به خانه توکلی مشهد اشاره کرد که یکی از آثار میراث فرهنگی مشهد محسوب می‌شود.
خانه داروغه
در سفر به شهر مشهد، زیارت حرم مطهر امام رضا (ع)،شاندیز و شیشلیک‌های لذیذ آن، طرقبه و سرزمین موج‌های آبی در صدر برنامه سفر گردشگران قرار دارند؛ اما بازدید از خانه‌های قدیمی و تاریخی با معماری‌های زیبا معمولا در برنامه سفر هر گردشگری به چشم نمی‌خورد. بناها و خانه‌های تاریخی، نشان از اصالت و هویت هر شهری دارند و قدمت، فرهنگ و تمدن آن سرزمین را به نمایش می‌گذارند. برخی از این بناهای تاریخی و قدیمی در طول زمان آسیب دیده و تخریب شده‌اند؛ اما بسیاری از آن‌ها توسط سازمان میراث فرهنگی یا سازمان‌های دیگر مرمت شده و اصالت خود را حفظ کرده‌اند.
در شهر مشهد نیز خانه‌های قدیمی مرمت شده زیادی وجود دارند که گذشته این شهر را به تصویر می‌کشند. خانه تاریخی داروغه مشهد یکی از جاهای دیدنی مشهد به شمار می‌رود که با معماری زیبا و عجیب خود، چشم‌انتظار گردشگران است. با ما همراه باشید تا شما را با خانه داروغه مشهد، تاریخچه و امکانات آن آشنا کنیم.
باغ ملی مشهد
شهر مشهد مقدس، از جمله مقاصد گردشگری برتر ایران به شمار می‌رود. اغلب افراد در سفر خود به مشهد، پس از زیارت حرم امام رضا (ع)، مایل هستند تا از جاهای دیدنی مشهد و جاذبه‌های طبیعی همچون شاندیز، کوهسنگی و طرقبه نیز دیدن کنند.
باغ ملی مشهد از جمله پارک های مشهد به شمار می‌رود. این بوستان در مرکز شهر قرار دارد؛ موقعیت مناسب این پارک، دسترسی به آن را بسیار راحت کرده است. علاوه بر این، باغ ملی مشهد، اولین پارک شهر مشهد محسوب می‌شود که جذابیت آن را دو چندان می‌کند.
جنگل جیغ
تجربه ترس، ترشح آدرنالین و گردشگری وحشت یکی از تفریحاتی است که این روزها طرفداران بسیاری دارد. جنگل جیغ، یکی از ترسناک‌ترین جنگل‌های ایران و یکی از جاهای دیدنی مشهد است که گردشگران را هر سال به‌سمت روستای سربرج می‌کشاند. نام این جنگل هر کسی را کنجکاو می‌کند و همه می‌خواهند سر از راز این جنگل دربیاورند. جنگل جیغ مشهد بر اساس داستان‌های محلی، جنگلی نفرین شده و محل زندگی اجنه و شیاطین است؛ اما آیا این داستان واقعی است؟
برای بازدید از جنگل جیغ مشهد باید دل شیر داشته باشید؛ زیرا این جیغ‌ها کاملا واقعی هستند و این داستان تنها برای جذب گردشگر روایت نشده است. چه بسیار افرادی که در ابتدا فکر می‌کردند با داستانی تخیلی روبه‌رو هستند؛ اما با شنیدن صدای جیغ‌ها در جنگل پا به فرار گذاشته‌اند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را به سفری در میان این جنگل مخوف و ترسناک با جیغ‌های گوش‌خراش ببریم.
دلیل نام‌گذاری جنگل جیغ
جنگل جیغ را به خاطر صداهای عجیبی (شبیه به سوت یا جیغ) که در طول شب تا سپیده‌دم در آن طنین می‌اندازد به این نام نام‌گذاری کرده‌اند. تمام افرادی که تا به امروز از جنگل جیغ مشهد دیدن کرده‌اند، این صدای جیغ گوش‌خراش و عجیب را تایید می‌کنند. یک نکته ترسناک دیگر درباره این جنگل این است که صدای جیغ به‌محض تاریک شدن هوا به گوش می‌رسد و روزهای این جنگل با دیگر جنگل‌های معمولی هیچ تفاوتی ندارد.
صدای جیغی که در جنگل جیغ مشهد به گوش می‌رسد دقیقا به صدای جیغ زنی شباهت دارد که گویی در حال سوختن در آتش است و از ته دل فریاد می‌زند. بدون شک، شنیدن این صدا هر کسی را خواهد ترساند. در سال‌های اخیر بسیاری از افراد که این داستان را باور نداشتند یا اهل ماجراجویی بودند به بازدید از جنگل جیغ رفته‌اند؛ اما بسیاری از آن‌ها در نیمه راه پشیمان می‌شوند و بازمی‌گردند.
در جنگل جیغ که با نام جنگل سربرج و جنگل مج نیز شناخته می‌شود، گیاهانی چون درختان میوه گیلاس، گردو، سیب و چنارهای سر به‌فلک کشیده در اطراف رودخانه و حیواناتی چون گرگ، روباه و پرندگانی چون عقاب و قرقی دیده می‌شوند.
چالیدره
مجموعه گردشگری چالیدره یکی از مکان‌های تفریحی اطراف مشهد است که در طرقبه قرار دارد. امکانات رفاهی و تفریحی متعددی چون قایق سواری، ماهیگیری و رستوران در این مجموعه مهیا شده‌اند؛ مجموعه‌ای که در سال‌های اخیر تبدیل به قطب گردشگری شده است و هر سال گردشگران زیادی برای بازدید از آن به طرقبه سفر می‌کنند.
اگر با خودروی شخصی سفر می‌کنید، از شهر مشهد خود را به میدان آزادی برسانید و از آنجا وارد اتوبان وکیل آباد شوید. مسیر را تا انتها به‌سمت غرب بروید تا به یک میدان بزرگ برسید. وارد خروجی سوم میدان یعنی بلوار امام رضا و سپس کمربندی امام خمینی طرقبه شوید. سپس در میدان شهر طرقبه وارد جاده نغندر شوید تا پس از طی سه کیلومتر به چالیدره برسید.
اگر قصد دارید از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید، گزینه‌هایی چون تاکسی‌های بیرون شهری، تاکسی‌های آنلاین و اتوبوس‌های بین شهری پیش روی شما است. اگر سوار اتوبوس بین شهری شدید در طرقبه پیاده شوید و از طرقبه تا چالیدره تاکسی بگیرید. شما همچنین می‌توانید با استفاده از مترو و خط یک خود را به وکیل آباد برسانید و از آنجا تاکسی بگیرید.
تفریحات آبی چالیدره
ماهی‌های مختلفی به‌خاطر جریان رودخانه در دریاچه چالیدره زندگی می‌کنند؛ به همین دلیل ماهیگیری از محبوب‌ترین فعالیت‌های گردشگران در مجموعه گردشگری چالیدره است. امکانات ماهیگیری در این مجموعه فراهم است و شما می‌توانید در طول روز یا شب، تجهیزات لازم را اجاره کنید. ماهیگیری ورزشی آرامش‌بخش و مفرح است؛ پس اگر قبلا آن را امتحان نکرده‌اید، در دریاچه چالیدره به سراغ آن بروید. توجه داشته باشید که هزینه اجاره تجهیزات ماهیگیری در طول روز و شب فرق می‌کند.
بسیاری از افراد فکر می‌کنند که غواصی ورزشی مشکل است و به آموزش‌های چندساله نیاز دارد؛ اما واقعا این‌طور نیست و دوره‌های غواصی اغلب بیشتر از چند هفته طول نمی‌کشند. برای غواصی در دریاچه چالیدره به زمان نیازی برای آموزش نیاز ندارید. کافی است کمی ریسک‌پذیر باشید و به سراغ آن بروید تا مربی در همان جا به شما غواصی یاد دهد.
قایق سواری
در دریاچه چالیدره گزینه‌های مختلفی برای قایق سواری در دسترس هستند که در میان آن‌ها می‌توان به قایق پارویی، قایق پدالی قو، قایق پدالی فولکسی، قایق پدالی خانوادگی، قایق پدالی کابین‌دار، قایق پدالی دوچرخه‌ای، قایق پدالی دوناتی موتوردار، قایق موتوری، قایق وی‌آی‌پی آبادیس و قایق کودکان اشاره کرد.
قایق پدالی برای افرادی مناسب است که به ورزش علاقه‌مند هستند و توان بدنی کافی برای پدال زدن دارند. قایق پدالی در دریاچه چالیدره محدودیت زمانی ندارد. شما می‌توانید بعد از صبحانه یک بلیط تهیه کنید و تا هروقت که خسته شوید روی آب بمانید.
اگر پاهای به‌اندازه کافی قوی ندارید، به سراغ قایق‌های پارویی بروید؛ قایق‌هایی که دستان شما را به چالش می‌کشد. قایق وی‌آی‌پی آبادیس چالیدره نیز قایقی ویژه است که فرد دیگری آن را هدایت می‌کند و شما می‌توانید در کنار دوستان یا خانواده از مناظر لذت ببرید.
لنج سواری
لنج سواری از دیگر فعالیت‌های محبوب آبی در دریاچه چالیدره است. در این دریاچه لنج‌های تفریحی و لنج تایتانیک شما را به سفری به‌یادماندنی در میان آب‌های پاک و شفاف دریاچه می‌برند. لنج تفریحی چالیدره یک نوع قایق سرپوشیده است که سقف آن از شما در برابر بارندگی فصلی یا تابش مستقیم نور خورشید و آفتاب‌سوختگی محافظت می‌کند.
طرقبه
شهر طرقبه یکی از بهترین و معروف‌ترین جاذبه‌های تفریحی و گردشگری و جاهای دیدنی مشهد است که علاوه بر مسافران، بسیاری از مشهدی‌ها هم در ایام تعطیل به بازدید از این منطقه کوهستانی زیبا می‌روند. ریشه نام طرقبه، از «ترقبذ» است که از دو بخش «تُرُق» و «بَذ» تشکیل شده و به معنی آبادی بزرگ است.
طرقبه بسیار خوش آب و هوا است و به داشتن ییلاقات متعدد و روستاهای گردشگری شهرت دارد؛ همچنین جاذبه‌های تفریحی و تاریخی متنوعی را در خود جای داده است و همین مسئله باعث شده طرفداران بسیاری داشته باشد. در ادامه با معرفی کامل طرقبه و مناطق تفریحی آن همراه شما خواهیم بود.
دسترسی به طرقبه بسیار آسان است و می‌توانید به‌سادگی با ماشین شخصی خود به این منطقه سفر کنید. برای رفتن به منطقه کوهستانی طرقبه باید وارد خیابان وکیل آباد شوید و سپس در جاده‌ای که به‌سمت بلوار امام رضا می‌رود، حرکت کنید تا در انتهای این بلوار به طرقبه برسید. طی کردن این مسیر بیشتر از نیم ساعت زمان نمی‌برد.