خوزستان
خوزستان از گرمسیرترین استانهای ایران است که قدمت تاریخی بسیار دارد. این استان از نخستین مناطق پیدایش تمدن در جهان به شمار میرود و سه اثر مستقل از بناهای باستانی خوزستان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدهاند. شاید در نگاه نخست خوزستان منطقهای خشک و بدون جاذبه طبیعی به نظر برسد؛ اما این استان بهجز جاذبههای تاریخی، جاهای دیدنی طبیعی زیبایی نیز دارد.
استان خوزستان، استانی با مردمان بسیار دوست داشتنی و خونگرم و همچنین جاذبه های تاریخی و طبیعی خود، جایگاه خوبی برای علاقه مندان به سفر و گردشگری می باشد.در این مطلب جاهای دیدنی خوزستان را برای شما گردآوری کرده ایم تا اگر به این استان زیبا سفر کردید، با جای جای آن آشنایی داشته باشید و با آگاهی سفر کنید و دیدن این مکان های زیبا را از دست ندهید.
1.سازه های آبی شوشتر
سازه های آبی شوشتر از معروفترین جاذبههای تاریخی در شهرستان شوشتر خوزستان است که در مجاورت بخش تاریخی این شهر قرار دارد. از سازههای آبی شوشتر با عنوان بزرگترین مجموعه صنعتی ایران باستان یاد میکنند و گردشگران خارجی بسیاری در سالهای دور پس از بازدید از این سازههای تاریخی، آنها را به جهان معرفی کردند.
ساختار سازههای آبی شوشتر در زمان ساخت این مجموعه یکی از عجایب مهندسی در ایران باستان به شمار میرود. عملکرد این سازهها نشاندهنده نبوغ و دانش بالای مهندسان ایران باستان نیز هستند. این سازهها با بهرهبرداری اصولی از منابع آب و کنترل هوشمندانه آب، سبب بازدهی بالا و مصرف بهینه آبهای آشامیدنی، کشاورزی و مصارف صنعتی میشدند.
قدمت سازههای آبی شوشتر به زمان پادشاهی ساسانیان برمیشود؛ اما بر اساس نظر مورخان پایههای این مجموعه عظیم را در زمان حکومت هخامنشیان بنا کردهاند. با توجه به مدارک موجود، این سازهها در طول دورههای مختلف تاریخی کامل و بازسازی شدهاند. نام سازههای آبی شوشتر در سال ۲۰۰۹ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.
2.زیگورات چغازنبیل
زیگورات چغازنبیل بنایی باستانی متعلق به دوره تمدن ایلامیان در ایران است. وسعت محوطه این مجموعه به حدود ۱۰۰ هکتار میرسد و معبد چغازنبیل برجستهترین بنای باستانی موجود در این منطقه است. این معبد در شهری باستانی متعلق به نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد ساخته شد و عظمت آن در زمان باستان سبب شهرت فراگیر این بنا شده بود.
معبد چغازنبیل را در سال ۶۴۰ پیش از میلاد در جنگ آشوریان با ایلامیان به دستور بانیپال شاه آشوری، ویران کردند.
زیگورات چغازنبیل نخستین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است که در سال ۱۹۷۹ میلادی در این فهرست به ثبت رسید. عمر کشف این معبد باستانی در کشور ما به ۱۰۰ سال نمیرسد و این اثر برجسته سالها در تپههای جنوب شوش پنهان بود.
برای بازدید از زیگورات چغازنبیل باید به یکی از شهرهای شوش یا شوشتر بروید. این معبد در ۴۵ کیلومتری جنوب شوش و ۳۵ کیلومتری غرب شوشتر قرار دارد. منطقه باستانی هفت تپه نیز در نزدیکی معبد چغازنبیل واقع شده است.
3.محوطه باستانی شوش
شوش از باستانیترین شهرها در خوزستان است و در گوشه و کنار این شهر آثار و نشانههایی از تمدن کهن اقوام ایرانی به چشم میخورد. بناها و سازههای متعددی متعلق به دوران ایران باستان در بخشهای مختلف این شهر، محوطه باستانی شوش را تشکیل میدهند.
عمر نخستین دهکده مسکونی در این شهر را در حدود ۷۰۰۰ سال پیش تخمین میزنند و بر اساس اسناد و نشانههای کشف شده، شهر باستانی شوش از باشکوهترین شهرها در جهان باستان بوده است.
محوطه باستانی شوش در سال ۲۰۱۵ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. از مهمترین جاهای دیدنی محوطه باستانی شوش میتوان به کاخ شاپور، کاخ آپادانا، دروازه شرقی، کاخ هدیش، شهر پانزدهم، روستای هخامنشی و تپههای آکروپول اشاره کرد. بهجز بناهای باستانی این شهر آثار و سازههای تاریخی متعلق به دیگر دورههای تاریخی در شوش وجود دارند که بازدید از آنها نیز خالی از لطف نیست.
4.رودخانه کارون
ودخانه کارون یکی از مهمترین نمادهای خوزستان به شمار میرود که در گذشتههای دور راه ارتباطی ایران با سایر کشورهای اطراف آن از طریق این رودخانه صورت میگرفت. اطراف رود کارون از نخستین مناطق پیدایش تمدن در آسیا به شمار میروند و آب شهرها، روستاها و مناطق بسیار اطراف این رود از آب کارون تامین میشد. رودخانه کارون بزرگترین و طولانیترین رود ایران است که کل مسیر آن از داخل کشور ما میگذرد.
از گذشتههای دور کشتیرانی در رود کارون رواج داشت و بازرگانان زیادی از این راه به سایر شهرها و کشوره سفر و تجارت میکردند. کشاورزی و دامداری در خوزستان نیز مدیون این رودخانه هستند و زندگی حیوانات مختلف در این منطقه به حیات رود کارون بستگی دارد.
رودخانه کارون در طول مسیر خود از شهرهای مختلف خوزستان عبور میکند و پلها و سدهای متعددی در بخشهای مختلف آن احداث کردهاند. پیاده روی در سواحل اطراف این رود در شهرهای مختلف و لذت از موسیقی محلی نوازندگان بومی در حاشیه این رود همراه با صرف غذاهای خیابانی جنوب ایران برای بسیاری از گردشگران جذابیت دارد.
متاسفانه در طول سالیان اخیر حجم آب رودخانه کارون کاهش چشمگیری داشته است و برخی بخشهای این رودخانه کاملا خشک شدهاند.
5.آرامگاه دانیال نبی
آرامگاه دانیال نبی یکی از معروفترین جاهای دیدنی خوزستان است که در سال ۱۲۴۹ شمسی به دستور یکی از علمای شیعه در شوشتر به نام «جعفر شوشتری» ساخته شد. معمار این بنا «ملا حسین معمار» نام داشت. تا پیش از این تاریخ بهدلیل وقوع سیلی شدید بنای قبلی بهطور کامل از بین رفته بود. معماری این بنا پس از ساخت دوباره بهدلیل طراحی خاص و جدید خود مورد توجه گردشگران قرار گرفت.
نام آرامگاه دانیال نبی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و گردشگران داخلی و خارجی زیادی در طول سال در سفر به خوزستان از این بنای تاریخی بازدید میکنند. در تزیینات این بنا از کاشیکاریهای زیبا استفاده کردهاند و روی منارههای ۱۰ متری آرامگاه دانیال نبی تاریخ ساخت آن حک شده است. این آرامگاه در ساحل شرقی رودخانه «شاوور» و مقابل «تپه ارگ» قرار دارد.
6.آبشار شوی
آبشار شوی از جاهای دیدنی طبیعی خوزستان است که در نزدیکی مرز این استان با استان لرستان قرار دارد. این آبشار در مسیر راه آهن سراسری ایران و در درهای سرسبز و تماشایی واقع شده است. از آبشار شوی با نام «نیاگارای ایران» یاد میکنند.
آبشار شوی از پهنترین آبشارهای ایران است و عرض آن به حدود ۷۰ متر میرسد. این آبشار ۴۵۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بلندی آن از محل سرچشمه نزدیک به ۱۰۰ متر است. آبشار شوی بهصورت پلکانی روی دامنه کوه پایین میآید.
در قسمت خروجی آبشار شوی در دامنه کوه یک غار وجود دارد که طول مسیر داخلی آن به چند کیلومتر میرسد. اطراف این غار و آبشار را گونههای متنوع درختان پوشاندهاند و طبیعت این ناحیه بسیار سرسبز و تماشایی است. مناطق اطراف آبشار شوی زیستگاه اصلی «سمندر امپراطور» به شمار میرود که گونهای رو به انقراض است.
در فصل بهار آب آبشار شوی به بیشترین مقدار خود میرسد. در فاصله تقریبی ۴۰ دقیقهای از این آبشار، آبشار دیگری قرار دارد که با نام «شوی دوم» یا «سنگ مار» شناخته میشود. اطراف سنگ مار حوضچههای مناسب برای شنا وجود دارند. آبشار شوی در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از دزفول قرار گرفته است.
7.پل سفید اهواز
پل سفید اهواز یکی از معروفترین سازهها بر رودخانه کارون در شهر اهواز است که از جاهای دیدنی خوزستان به شمار میرود. این پل کاملا فلزی است و آن را بر پایههای بتنی بنا کردهاند. تمام بخشها و قطعههای پل سفید اهواز با پیچ و مهره به یکدیگر وصل شدهاند. دو قوس بلند در دو سمت این پل به چشم می خورند که نشانههای اصلی پل سفید اهواز هستند.
پل اهواز بخشهای غربی و شرقی این شهر را به یکدیگر وصل میکند و سواحل اطراف این پل از مهمترین گردشگاههای شهر اهواز هستند. پل سفید اهواز را با نامهای دیگری مانند «پل هلالی» و «پل معلق» نیز میشناسند. این پل در سال ۱۳۱۵ شمسی افتتاح شد و عمر مفید آن را در حدود ۵۰ سال تخمین زدند. در سال ۱۳۸۹ شمسی نیز بهدلیل فرسودگی زیاد پل سفید اهواز را بازسازی کامل کردند.
8.دره کول خرسان
دره کول خرسان یا در زبان محلی کول خرسون از زیباترین جاذبههای طبیعی در خوزستان است که در فاصله حدود ۳۵ کیلومتری از شمال دزفول قرار دارد. «دره کول» در زبان محلی معنی دره بسیار باریک و تنگ میدهد و مسیر دسترسی این دره با عرض کم و دیوارههای بلند، دلیل این نامگذاری است. طول مسیر دره خرسان را درختان بید و نیزارهای مرتفع پوشاندهاند که حالتی وهم آلود به این منطقه میبخشند.
ارتفاع دره کول خرسان به حدود ۳۶۰ متر از سطح دریا میرسد و این منطقه ادامه دامنههای کوهستانی زاگرس است. در طول مسیر این دره چشمههای پر آبی روان هستند و میوها و گیاهان وحشی نیز در طول آن به چشم می خورند. این دره میان محلیان با نام «دره ارواح» نیز شناخته میشود که این نامگذاری ریشه خرافی دارد.
برای بازدید از دره کول خرسان مسیرهای متفاوتی پیش روی شما است. از روستاهای «بیشه بزان»، «پاقلعه» و «اسلام آباد» امکان دسترسی به دره کول خرسان وجود دارد. برای بازدید از داخل دره باید مسیر پیاده روی پر شیب و سنگلاخی در حدود چهار کیلومتر را طی کنید که نیاز به آمادگی بدنی مناسب دارد. بازدید از این منطقه را پیش از تاریکی هوا انجام دهید.
9.سرای معین التجار
سرای معین التجار بنایی تاریخی مربوط به دوره قاجاریان است که در اهواز قرار دارد. این بنا در گذشته به تاجر سرشناس اهوازی به نام «حاج محمد تقی معین التجار» تعلق داشت. دسترسی مناسب این خانه تاریخی به رودخانه کارون، بازار داد و ستد در این بنا را داغ میکرد و به همین دلیل خانه معین التجار از معروفترین سراهای بازرگانی در زمان ناصرالدین شاه به شمار میرفت.
متاسفانه این خانه تاریخی در سال ۱۳۷۴ شمسی دچار آتش سوزی گسترده شد و بخشهایی از آن آسیب جدی دیدند. بازدید از سرای معین التجار تا سالها امکانپذیر نبود؛ اما در طول سالهای اخیر درهای این عمارت به روی گردشگران باز شد.
10.خانه ماپار اهواز
خانه ماپار اهواز از زیباترین خانههای تاریخی خوزستان است. این خانه تاریخی در خیابان خوانساری این شهر قرار دارد و محیط سنتی آن بسیار باصفا است. قدمت خانه ماپار اهواز به دوره پهلوی نخست میرسد و صاحب آن یکی از معروفترین تاجران خوزستان به نام «عبدالمجید ماپار» بوده است.
معماری برجسته و تزیینات این بنای تاریخی در طول سالیان گذشته تغییر چندانی نکردهاند و این بنا شکل نخست خود را حفظ کرده است.
خانه ماپار در حدود ۵۵۰ متر مربع مساحت دارد و از دو طبقه مجزا با یک زیرزمین تشکیل میشود. دو حیاط مجزا در اطراف ساختمان به چشم میخورند که در حال حاضر تنها از یکی از آنها استفاده میشود. داخل این حیاط را با گلکاریهای اطراف حوض و تزیینات سنتی آراستهاند.
در طول سالهای گذشته هنرمندان زیادی در نشستهای ادبی این خانه تاریخی شرکت کردهاند و این مجموعه مورد توجه علاقهمندان به ادبیات و فرهنگ قرار دارد. نمای ظاهری خانه ماپار آجری است و دیوارها سنگی هستند.
11.کاخ آپادانای داریوش در شوش؛ بازنمای شکوه ایران کهن
نمیتوان از تاریخ تمدن صحبت کرد و اسمی از شوش نیاورد. شوش شهریست باستانی و از قدیمیترین سکونتگاههای شناخته شده جهان که فعالیتهای باستانشناسی در آن هنوز ادامه دارد. شوش از جاهای دیدنی خوزستان است که هزاران سال مرکز تمدن مهم ایلامیان و در دوره هخامنشیان نیز پایتخت سیاسی بوده است.
داریوش بزرگ در حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد، دستور ساخت کاخ بزرگی به سبک کاخهای تخت جمشید را در شوش صادر کرد. کاخی که بعدها به کاخ زمستانی شاهان هخامنشی تبدیل شد.
دیوارهای بخش داخلی این کاخ با استفاده از آجر لعابدار ساخته شده است. آجرهایی که توسط هنرمندان ایران باستان به نقوش سپاه جاویدان، شیر بالدار و گل نیلوفر آبی تزئین شدهاند.
تالار بارعام، دروازه، حرمسرا و کاخ پذیرایی، تنها گوشهای از بخشهای کشف شده این کاخ باشکوه هستند که حدود ۱۴۰ سال پیش از زیر خاک بیرون کشیده شدهاند. اگر هوس گشتزنی در دل تاریخ را دارید، حتم به این کاخ باستانی سری بزنید.
12.آسیاب های آبی دزفول ؛ از جاهای دیدنی خوزستان با شاهکار مهندسی کهن
شهر دزفول در شمال استان خوزستان واقع شده و بافت قدیمی آن شامل بناهای ارزشمندی به لحاظ معماری و شهرسازی سنتی است. رود دز که در بخشی از مسیر خود از مرکز شهر دزفول میگذرد، در طول تاریخ عامل اصلی ایجاد سازه های آبی در کرانه خود بوده است. بخشی از این سازه ها را آسیاب های آبی دزفول تشکیل میدهند که اولین حلقههای آن مربوط به دوران ساسانی است.
از این سازهها علاوه بر آرد کردن گندم که کارکرد اصلیشان بوده، به عنوان آب بند نیز استفاده میشده است. جنس آن ها از آجر، ساروج و قلوه سنگهای رودخانهای است و فقط ۲۰ حلقه از آنها باقی مانده. اگر به مشاهده نبوغ مهندسی پیشینیان پارسیمان علاقهمندید، حتما سری به این آسیابها بزنید.
13.قلعه شوش ، تلفیق تاریخ و معماری دو ملت از جاهای دیدنی خوزستان
زمانی که باستانشناسان فرانسوی در دوره قاجار مشغول تحقیق و اکتشاف در شهر تاریخی شوش بودند، ژاک دو مورگان فرانسوی، عملیات ساخت قلعه شوش را کلید زد. این قلعه به منظور اسکان باستانشناسان خارجی و نیز نگهداری آثار باستانی مکشوفه ساخته میشد و برای این کار، بلندترین نقاط تپههای شوش یعنی آکروپل انتخاب شد.
اگرچه معماری قلعه و پلان ذوزنقهای شکل آن کاملا یادآور بناهای قرون وسطایی فرانسوی است، اما نکنه جالبی که در ساخت آن وجود دارد، استفاده از آجرهایی است که از کاخ آپادانای داریوش در شوش به دست آمده.
علاوه بر آن برخی از آجرهای استفاده شده در قلعه نیز نقش خطوط میخی زیگورات چغازنبیل را بر خود دارند. با این وصف می توان قلعه شوش را ترکیب خوشایندی از تاریخ و معماری ایرانی و اروپایی دانست که در شهر باستانی شوش خودنمایی میکند.
14.زراس، بهشت خوزستان
اگر از طبیعت خوزستان کمتر شنیدهاید یا فقط تصاویری از نخلستانها و انشعابهای کارون در ذهنتان نقش بسته، بازدید از منطقه شگفتانگیز زراس تمامی تصوراتتان را دگرگون خواهد کرد. این منطقه که به بهشت خوزستان معروف است، در فاصله ۱۴ کیلومتری شهر دهدز از توابع ایذه واقع شده و از بکرترین جاهای دیدنی خوزستان است. طبیعت بکر و هوای روحافزایش در هر فصلی از سال، دل هر مسافری را با خود میبرد.
وجود دریاچهای آبی در میان کوههای سبز زاگرس، آبشار شیوند، باغهای پرنعمت و روستاهای سرسبز جلگه خوزستان، این منطقه را از تمام مواهب طبیعی موجود بهرهمند کرده است. دهکده تفریحی توریستی زراس برای اسکان گردشگران آزاد بوده و میتوانید با اجاره ویلاها و سوئیتها، با چشماندازهای خیرهکننده چند روزی را از هیاهوی شهر در امان بمانید.
15.دریاچه شط تمی، هموار در دل کوهستان
یکی از بزرگترین دریاچههای کوهستانی کشور، دریاچه شط تمی است که در مرز میان استانهای خوزستان، لرستان و چهارمحال و بختیاری قرار گرفته است. تمی در گویش بختیاری به مکانی هموار در نقطهای ناهموار و کوهستانی گفته میشود و شط هم که در زبان عربی به معنی رود و رودخانه است.
دریاچه از دوقسمت اصلی بیضی شکل در شمال و مثلثی شکل در جنوب فلات تشکیل شده که دو قسمت توسط تنگهای به یکدیگر متصل هستند. این منطقه به طور کلی ییلاق مناسبی برای عشایر بختیاری است که در فصل گرما از مناطق گرمسیری استان خوزستان، روانه اشترانکوه و زردکوه بختیاری میشوند. پس اگر اهل مسافرت با عشایر یا بازدید از کوچنشینان هستید، این دریاچه دیدنی را از دست ندهید.
16.دانشگاه سه گوش اهواز
دانشگاه سه گوش اهواز یکی از زیباترین و خاصترین جاهای دیدنی خوزستان و همچنین از تماشاییترین ساختمانها در تمام ایران محسوب میشود. این ساختمان در سال ۱۳۰۸ به دستور پهلوی اول و به دست معمار معروف فرانسوی، آندره گدار، ساخته شد. این ساختمان طراحی منحصر به فرد سه گوشی دارد که در آن دوران و حتی در زمان حاضر، به نوبه خود بسیار خاص و دیدنی است.
در ابتدا قرار بود که این ساختمان برای بانک ملی ایران ساخته شود اما در طول تاریخ، چندین و چند بار کاربری آن تغییر پیدا کرد. پس از تغییر و تحولات مختلف، در نهایت این سه گوش زیبا در دست دانشجویان ادبیات و علوم انسانی قرار گرفت.
اما متاسفانه در طی این ۸۶ سال به دلیل نزدیکی این ساختمان با رود پر خروش کارون و بالا بودن حجم رطوبت، عمارت دانشگاه آسیب زیادی دید و دانشجویان مجبور به ترک آن شدند. در حال حاضر این ساختمان برای تبدیل شدن به موزه علم و فناوری و خوزستانشناسی، در دست مرمت و بازسازی است.
17.بازار عبدالحمید اهواز
در خیابان نظامی یا همان نظری پور، بین خیابان نادر و امام خمینی، قدیمیترین بازار اهواز، یعنی بازار عبدالحمید قرار دارد. قدمت این بازار زیبا که هنوز هم پر رونق است، به دوران قاجار باز میگردد.
بد نیست بدانید که بازار عبدالحمید جزء معروفترین جاهای دیدنی خوزستان به شمار میآید که هنوز هم مشغول به کار است و تنها به عنوان یک جاذبه تاریخی کاربرد ندارد. شما میتوانید ساعتها در این بازار سرگرم خرید باشید و با فرهنگ مردم خونگرم جنوب کشورمان بیشتر آشنا شوید.
اگر قصد دارید تا از این شهر برای عزیزان خود، سوغاتی سنتی خریداری کنید، بهترین مکان، بازار عبدالحمید اهواز خواهد بود.
18.برج کلاه فرنگی شوشتر
همه ما شوشتر را به بناهای آبی بسیار عظیم آن میشناسیم اما این تنها جاذبه گردشگری شهر باستانی شوشتر نیست. اگر کمی در حاشیه رودخانه گشت و گذار کنید، برجی قدیمی را خواهید دید که از آجر ساخته شده و به شکل یک هشت ضلعی است.
این برج قدیمی به برج کلاه فرنگی شوشتر معروف است و یکی از جاهای دیدنی خوزستان به شمار میآید. بد نیست بدانید قدمت این برج آجری به دوران ساسانی باز میگردد و بر اساس گفته تاریخ شناسان، در گذشته از این برج برای نظارت بر کارگران استفاده میکردند.
البته برخی دیگر بر این باور هستند که از این برج برای نظارت بر میزان جریان آب رودخانه استفاده میشد. به هر صورت با وجود اینکه برج کلاه فرنگی در طول زمان آسیبهای زیادی را به جان خریده است، اما هنوز هم استوار ایستاده تا نمادی بر تاریخ شگرف و عظیم ایران باشد.
19.آتشکده جاویدا
آتشکده جاویدا که در شمال شرق مسجد سلیمان قرار دارد، یکی از ابنیه تاریخی خوزستان محسوب میشود که قدمت آن به حدود قرن هفتم پیش از میلاد مسیح باز میگردد! بد نیست بدانید که در این آتشکده به هیچ وجه از ملات استفاده نشده و سنگها را بدون هیچ گونه ملاتی بر روی یکدیگر قرار دادهاند و با این وجود هنوز هم پا برجا باقی مانده است.
شاید با بازدید از این آتشکده تصور کنید جز چند تکه سنگ چیزی از آن باقی نمانده، اما وقتی به این موضوع فکر میکنید که همین تکه سنگها دارای چندین هزار سال قدمت تاریخی هستند و به دوران هخامنشی باز میگردند، قطعا این بازدید تبدیل به یک تجربه منحصر بفرد خواهد شد.
20.تشکوه رامهرمز
تشکوه رامهرمز یکی از عجیبترین و ترسناکترین جاهای دیدنی خوزستان به حساب میآید. این کوه در مسیر جاده رامهرمز بهسمت رود زرد و در مسیر ماماتین و خدجیه و بعد از روستایی با نام گنبد لران قرار دارد. دامنه این کوه همانند بخشی از جهنم، همیشه در حال سوختن است. برخی مردم محلی تصور میکنند این محل نفرین شده است.
برخی دیگر بر این باور هستند که جهنم زیر این منطق قرار دارد و به همین خاطر آتش دوزخ زمین را میسوزاند. البته اینها داستانهای محلی هستند و هیچ کدام حقیقت ندارند. وجود ذخایر گاز در زیر این مناطق باعث شده تا گاز روی سطح زمین برسد و به این شکل بسوزد. این پدیده طبیعی به یکی از مهمترین جاهای دیدنی خوزستان تبدیل شده است و بازدید از آن برای گردشگران بسیار هیجانانگیز خواهد بود.